کد مطلب:19764 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه مي توان گناهان صغيره را از گناهان كبيره تشخيص داد ؟

سرچشمه تقسيم گناهان به صغيره و كبيره در حقيقت آيات قرآن مجيد است . يكي از اين آيات چنين است : « اِنْ تَجْتَنِبُوا كَباِئَر ماتُنْهَؤنَ عَنْهُ نُكَفرِّعَنْكُمْ سَيئاتِكُم ؛ اگر از گناهان كبيره بپرهيزيد ، از گناهان كوچك شما در مي گذريم » .
{P - سوره نساء ، آيه 31 . P}
اكنون بايد ديد كه ميزان كوچك و بزرگ بودن گناه چيست ؟ در نظر فقيهان هر گناه ( كبيره يا صغيره ) از آنجا كه مخالفت با فرمان خداوند است به خودي خود گناهي بزرگ است . مقياس كوچك و بزرگ بودن گناه اين نيست كه آن را نسبت به ساحت مقدّس خداوند بسنجيم ؛ زيرا براساس اين سنجش همه گناهان ، كبيره است . اين تقسيم نظر به سنجش يك دسته از گناهان با دسته ديگر است . در اين سنجش عموم گناهان دو دسته اند :
1 . گناهان كبيره .
2 . گناهان صغيره .
راه هاي بسياري براي شناسايي اين دو قسم گناه هست . معروف ترين راه شناسايي در ميان دانشمندان اين است كه هر گناهي كه در برابر ارتكاب آن وعده عذاب در قرآن و روايات داده شده است گناه كبيره است ؛ مانند قتل نفس كه قرآن درباره آن چنين مي فرمايد : « وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤمِناً مَتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فيها ؛ هر كس مسلماني را عمداً بكشد ، سزاي او دوزخ است و همواره در آنجا خواهد بود » .
{P - سوره نساء ، آيه 93 . P}
برخي دانشمندان قيد ديگري افزوده اند و مي گويند گناه كبيره ، گناهي است كه براي ارتكاب آن وعده عذاب داده شود و يا لااقل اكيداً از آن نهي شده باشد ، چه بسا گناهاني كه در قرآن در برابر ارتكاب آن وعده عذاب داده نشده ، امّا به طور اكيد و يا با نهي هاي مكرّر از ارتكاب آن پرهيز داده شده است ؛ مثلاً هرگاه فرض كنيم كه درباره ربا فقط اين آيه نازل مي شد به تنهايي نشانگر كبيره بودن گناه رباخواري بود : « فأذَنُوا بِحَربٍ مَنِ اللَّهِ ؛ پس رباخواران به خداوند اعلان جنگ بدهند » . بنابراين بزرگ و{P - سوره بقره ، آيه 279 . P}
كوچك بودن گناهان ، نسبي نيست ، بلكه هر يك مرزي جداگانه دارد و يك گناه هرگز نمي تواند صغيره و كبيره باشد ؛ زيرا - چنانكه گفتيم - اگر در برابر ارتكاب گناه وعده عذاب داده شده باشد و يا از آن نهي اكيد شده باشد ، گناه كبيره است و در غير اين صورت صغيره است .
بعضي معتقدند صغيره و كبيره بودن گناه نسبي است ، يعني يك گناه نسبت به گناهان ديگر ممكن است كبيره يا صغيره باشد ؛ مثلاً « سرقت » كه گناه كبيره است ، نسبت به « قتل عمد » صغيره محسوب مي شود . به دليل نسبي بودن گناهان صغيره و كبيره ، تمام گناهان قابل بخشش است ؛ زيرا قرآن مي فرمايد : « اِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائرَ ماتُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفّرْعَنْكُمْ سَيّئاتِكُمْ ؛ اگر از گناهان بزرگ اجتناب كنيد ، از گناهان كوچك شما مي گذريم » ، بنابراين هر گناه ، اگر از بزرگ تر از آن پرهيز شود ، بخشيده خواهد شد ،{P - سوره نساء ، آيه 31 . P}
مگر « شرك » كه گناهي بزرگتر از آن نيست .
پس هر كس كه خدا را داراي شريك نداند ، تمام گناهانش بخشيده خواهد شد . از پاسخ پرسش قبل روشن شد كه تقسيم گناهان به صغيره و كبيره تقسيم واقعي است ، نه نسيي . نتيجه آيه فوق نيز اين است كه هرگاه مسلمانان از گناهان كبيره بپرهيزند ، گناهان ديگر كه « سيّات » يا « صغائر » ناميده شده اند ، بخشيده خواهد شد . اين دو دسته گناهان ، مختلف اند و هيچ يك در رديف ديگري قرار نمي گيرد ، بنابراين اجتناب از گناهان كبيره فقط موجب بخشيده شدن گناهان صغيره مي شود نه گناهان كبيره . ضمناً بايد توجّه داشت كه گناهان صغيره با تكرار ، كبيره خواهند شد .